Wdzydzki Park Krajobrazowy położony jest w regionie etnograficznym określanym jako Kaszuby Południowe. Wokół Jeziora Wdzydze i na północ od niego zamieszkuje grupa etniczna Kaszubów zwana Łyczakami, zaś południową część Parku z miejscowością Wiele zamieszkują tzw. Zaboracy. Jest to obszar, na którym najdłużej w regionie Kaszub żywa była stara tradycja budowlana.
Warunki fizjograficzne oraz glebowe sprawiły, że osadnictwo wkroczyło na ten teren stosunkowo późno. W pobliżu WPK, na terenie jego otuliny istnieją tylko trzy duże wsie – Lipusz, Dziemiany i Wiele. Typową dla terenu WPK wsią jest wieś średnia (Kalisz, Górki, Borsk), mała lub bardzo mała. Również charakterystyczny jest przysiółek oraz wybudowanie, składające się z jednego lub dwóch gospodarstw.
Tradycyjna zagroda na terenie Parku to zagroda dwubudynkowa, często z budynkiem gospodarczym, wąskofrontowym wysuniętym przed lico szerokofrontowego domu mieszkalnego. Specyficznym rysem dla obszaru WPK jest również występująca we wsi własność szlachecka, posiadająca większą zagrodę oraz oddzielną oborę i stodołę. Częstym elementem zagospodarowania zagrody była oddzielna piwniczka ziemna oraz piec chlebowy. Jedynie w zagrodach dużych, na działce w środku wsi, na skraju wsi lub na wybudowaniach oraz w zagrodach własności szlacheckiej istniała tradycja zieleni wysokiej.
Do ważnych elementów zabudowy wsi należały też takie budowle jak: młyny, karczmy, kuźnie, kapliczki i krzyże.
Wśród zachowanych obiektów kulturowych o wysokich wartościach znajdują się: zachowane układy przestrzenne wsi, przykłady tradycyjnych układów zagród i ich elementów, przykłady tradycyjnej zabudowy drewnianej.
Do wsi o wybitnych wartościach kulturowych należą: Bąk, Borsk, Czarlina, Górki, Juszki, Kalisz Kaszubski, Lipusz, Loryniec, Olpuch, Piechowice, Płocice, Wąglikowice, Wdzydze Kiszewskie, Wdzydze Tucholskie i Wiele.
Od ponad stu lat we Wdzydzach Kiszewskich powstają piękne kolorowe hafty i plecionki z korzenia sosny. Wspólne wyroby założycieli wdzydzkiego Muzeum - Teodory i Izydora Gulgowskich oraz wiejskich kobiet i mężczyzn od początku XX wieku są symbolem lokalnej twórczości, którą Gulgowscy podnieśli do rangi sztuki. Bazując na tradycyjnym wzornictwie oraz własnych projektach i umiejętnościach zręcznych rąk wykonawców, stworzyli niepowtarzalną wdzydzką szkołę haftu i plecionkarstwa. Do najbardziej znanych kontynuatorów dzieła Gulgowskich należały hafciarki Marta Bławat, Władysława Wiśniewska, Leokadia Turzyńska, Jadwiga Hinc oraz zajmujące się plecionkarstwem rodziny Ostrowskich i Hinców. Obecnie do dawnych tradycji plecionkarskich nawiązują rodziny Pellowskich i Miąskowskich z Płocic, Regina Białk i Czesław Hinc z Kościerzyny. We Wielu hafty tworzy Maria Piotrkowska, a w Karsinie Gertruda Cybulska haftuje i maluje. Z kolei piękne rzeźby wykonywali Władysław Lica z Wdzydz Tucholskich, czy Apolinary Pastwa z Wąglikowic. Jezioro Wdzydze i jego okolice stały się również inspiracją dla twórczości literackiej licznych animatorów kultury, jak Hieronim Derdowski, Izydor Gulgowski, Wincenty Rogala, Aleksander Majkowski czy Róża Ostrowska.
