W miejscowości Czarlina na stoku schodzącym do jeziora Jelenie znajduje się stanowisko archeologiczne. Stanowisko to zostało wpisane do rejestru zabytków w 1972 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku pod numerem 219/A (aktualnie jest to numer C-277) jako cmentarzysko płaskie kultury pomorskiej datowane na wczesną epokę żelaza (VII – IV wiek p. n. e.). Cmentarzyska w przeciwieństwie do cmentarzy są miejscami współcześnie nieużytkowanymi. To w Czarlinie nazwano płaskim, gdyż nie ma swojej szczególnej formy terenowej, np. kurhanu czy kręgu kamiennego.
Miejsce pochówku w Czarlinie pozostawiła po sobie ludność kultury pomorskiej. Tę kulturę nazywano również kulturą wschodniopomorską, kulturą grobów skrzynkowych czy kulturą urn twarzowych (więcej o nazewnictwie archeologicznym we wpisie: Pradziejowa osada na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego). Osadnictwo kultury pomorskiej rozwinęło się na Pomorzu Wschodnim, by później rozprzestrzenić się na tereny Wielkopolski i dorzecza środkowej Wisły i Odry.
W Czarlinie odkryto charakterystyczne pochówki dla ludności kultury pomorskiej. Były to groby skrzynkowe z popielnicami. Grób skrzynkowy złożony jest z płaskich płyt kamiennych ułożonych wokół urn z prochami zmarłych. W Czarlinie kilkukrotnie prowadzono ratownicze badania wykopaliskowe. Niestety materiał zabytkowy nie zachował się i swoją wiedzę o tym cmentarzysku czerpiemy z materiałów archiwalnych. Po więcej szczegółowych danych dotyczących inwentarza odkrytych grobów na tym cmentarzysku zapraszamy do Czarliny, gdzie przy głównej drodze asfaltowej obok stanowiska archeologicznego stoi tablica informacyjna Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego.
Obszar opisywanego stanowiska archeologicznego jest dzisiaj użytkowany rolniczo. Niestety, czynnikiem niszczącym zabytki zalegające pod ziemią może być zbyt głęboka orka pól.
Tekst: Błażej Grzyb
Zdjęcia:
Grób skrzynkowy kultury wschodniopomorskiej i urny - rekonstrukcja w Muzeum w Grudziądzu - Autorstwa MOs810 - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=66990539
Widok na stanowisko w Czarlinie, fot. B. Grzyb
Fragment ceramiki pradziejowej na stanowisku (klucz dla skali), fot. B. Grzyb
